Sự phát triển và phân bố nông nghiệp

BÀI 7. SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN.

I. Ngành trồng trọt.

            - Phát triển vững chắc, cơ cấu sản phẩm đa dạng.

            - Trồng trọt chiếm ưu thế với cây lương thực là chủ yếu.

            - Xu hướng thay đổi hiện nay là giảm tỉ trọng cây lương thực, tăng tỉ trọng cây công nghiệp.

            - Ý nghĩa: phát huy thế mạnh nền nông nghiệp nhiệt đới, là nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu.

1. Cây lương thực.

            - Gồm cây lúa và các cây hoa màu như ngô, khoai, sắn.

            - Lúa là cây trồng chính ở nước ta: diện tích, năng suất, sản lượng lúa và bình quân lúa đầu người không ngừng tăng lên.

            Năm 2002

            + Diện tích lúa: 7504 nghìn ha.

            + Năng suất lúa đạt 45,9 tạ/ha.

            + Sản lượng lúa cả năm là 34,4 triệu tấn.

            + Bình quân sản lượng lúa/ người: 432 kg/người.

            - Hai vùng trọng điểm lúa lớn nhất là: đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long.

2. Cây công nghiệp.

            - Vai trò:

            + Là nguồn hàng xuất khẩu có giá trị, thu ngoại tệ.

            + Cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến.

            + Phá thế độc canh trong nông nghiệp.

            + Bảo vệ môi trường.

            - Cơ cấu:

            + Cây công nghiệp hằng năm gồm: lạc, mía, đậu tương, bông, dâu tằm, thuốc lá.

            + Cây công nghiệp lâu năm gồm: cà phê, cao su, hồ tiêu, điều, dừa, chè.

            - Tập trung nhiều nhất ở Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, trên các vùng núi, cao nguyên và bán bình nguyên.

3. Cây ăn quả.

            - Phát triển mạnh với nhiều loại cây có giá trị như : xoài, chôm chôm, măng cụt ,sầu riêng,…

            - Các vùng trồng cây ăn quả lớn nhất nước ta là: đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ.

II. Ngành chăn nuôi.

              Chiếm tỉ trọng còn nhỏ trong cơ cấu nông nghiệp, chăn nuôi theo hình thức công nghiệp đang được mở rộng.

1. Chăn nuôi trâu, bò.

            - Đàn trâu: 

            + Khoảng 3 triệu con; chủ yếu lấy sức kéo.

            + Phân bố nhiều nhất ở Trung du và miền núi Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ.

            - Đàn bò:

            + Có trên 4 triệu con; chủ yếu để lấy thịt, sữa, một phần sức kéo.

            + Phân bố nhiều nhất ở duyên hải Nam Trung Bộ, chăn nuôi bò sữa đang phát triển ở ven thành phố lớn.

2. Chăn nuôi lợn.

            - Đàn lợn tăng khá nhanh (năm 2002 có 23 triệu con).

            - Tập trung ở vùng có nhiều hoa màu lương thực hoặc đông dân: đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.

3. Chăn nuôi gia cầm.

           - Đàn gia cầm tăng nhanh (năm 2002 có hơn 230 triệu con).

           - Chăn nuôi gia cầm phát triển nhanh ở đồng bằng.

B. BÀI TẬP.

Câu hỏi 1 trang 33 sgk Địa lí 9:

            Nhận xét và giải thích sự phân bố các vùng trồng lúa ở nước ta.

Trả lời:

            - Việt Nam là một trong những trung tâm xuất hiện sớm nghề trồng lúa ở Đông Nam Á. Lúa được trồng trên khắp đất nước, nhưng tập trung nhiều nhất ở hai vùng trọng điểm là đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài ra, một số đồng bằng lớn ở miền Trung cũng phát triển cây lúa như: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.

            - Giải thích: đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long có nhiều điều kiện để phát triển cây lúa nước.

            + Địa hình đồng bằng châu thổ rộng lớn, hình thành các vùng thâm canh với quy mô lớn.

            + Đất phù sa màu mỡ do hệ thống sông Hồng - sông Thái Bình, sông Tiền – sông Hậu bồi đắp.

            + Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, ổn định; nguồn nước sông ngòi ao hồ khá dồi dào cung cấp đủ nguồn nước cho hoạt động canh tác.

            + Được ứng dụng nhiều thành tựu khoa học trong nông nghiệp: giống mới chịu hạn, chịu mặn, chống sâu bệnh, cho năng suất cao…, phân bón, hệ thống thủy lợi…

            + Dân cư đông, lực lượng lao động dồi dào, người dân có kinh nghiệm trong canh tác, thâm canh lúa nước.

            + Thị trường tiêu thụ rộng lớn, đồng bằng sông Hồng là vùng dân cư đông nhất cả nước, đồng bằng sông Cửu Long có dân đông, tiếp giáp với Đông Nam Bộ là vùng dân cư đông đúc.

Câu hỏi 2 trang 33 sgk Địa lí 9:

            Căn cứ vào bảng số liệu dưới đây, hãy vẽ biểu đồ cột thể hiện cơ cấu giá trị sản xuất ngành chăn nuôi.

Trả lời:

BẢNG 8.4. CƠ CẤU GIÁ TRỊ SẢN XUẤT NGÀNH CHĂN NUÔI (%).